Hayao Miyazaki - zaczarowane animacje

Twórczość Hayao Miyazakiego to fenomen. Niewiele jest bowiem twórców, którzy potrafią dogodzić jednocześnie szarym, przeciętnym odbiorcom, jak i entuzjastom wyrafinowanego kina, zadowalając przy tym krytykę.

Jakby tego było mało, animacje Japończyka łączą również pokolenia – z równym zachwytem oglądają je dzieci, jak i dorośli. Hayao Miyazaki stoi więc ponad podziałami. Osiągnął ogromny, światowy sukces – dzisiaj jest jednym z najbardziej cenionych twórców filmów animowanych. Gdzie tkwi tajemnica jego sukcesu? To proste - w pięknie. I w czarach. Filmy Miyazakiego są bowiem pełne magii. Reżyser całymi garściami czerpie ze shintoizmu – mitologii japońskiej, tuż obok ludzi rysuje przedziwne bóstwa. Swoje światy za każdym razem otacza mistyką i czarami – robi to jednak w sposób niezwykle subtelny, nie narzuca się odbiorcy, przez co widz sam z siebie akceptuje tajemniczości i dziwności proponowane mu przez twórcę. Ba! Przeważnie jest pod ich wrażeniem – wszelkie osobliwości intrygują go, pociągają, choć również trochę straszą. Tak jest w barwnym „Spirited Away: W Krainie Bogów” (zdobywcy Oskara) czy „Ruchomym zamku Hauru” - tutaj wszystkie postacie i motywy są z jednej strony pełne uroku, a z drugiej złowrogie.
Nieodłącznym motywem filmów Miyazakiego jest nie mający oparcia w rodzinie, zagubiony i samotny bohater. Rodzice dziesięcioletniej Chichiro ze „Spirited Away” zostali zamienieni w świnie, przez co mała dziewczynka musi podjąć wyzwanie – zatrudnić się u bogów i oddać swoje imię. Z kolei Sophie, bohaterka „Ruchomego Zamku” samotnie wyrusza w podróż. Poszukuje pomocy, odkąd czarownica rzuciła na nią czar i zamieniła w staruszkę. Z brakiem matczynego oparcia zmaga się sympatyczne rodzeństwo ze świata „Mojego sąsiada Totoro” – Satsuki i Mei przeprowadzają się wraz z ojcem na wieś, aby żyć bliżej szpitala, w którym przebywa ich ciężko chora matka. Ten ostatni z wymienionych ftylko z pozoru wydaje się skierowany do młodszego odbiorcy. Miyazaki bardzo delikatnie, niemal niezauważalnie mówi o tragedii choroby w rodzinie, złudnej nadziei, próbie podświadomego ratowania normalności i zachowania jej pozorów. Jedynym ratunkiem jest ucieczka w świat magii. Czarodziejskie stwory stanowią ciche, niesamowite wsparcie, a wyobraźnia pomaga przetrwać najtrudniejsze chwile.
Ważna u Miyazakiego jest także przyroda. „Księżniczka Mononoke” przedstawia konflikt człowieka z naturą - rozwścieczone zwierzęta, bogowie i duchy starają się obronić swój las przed niszczycielską siłą cywilizacji. Z kolei w „Nausicai z Doliny Wiatru” Miyazaki rysuje okrutny świat po ekologicznym kataklizmie, porośnięty toksyczną dżunglą i zamieszkały przez ogromne, zmutowane owady. Głupota i samolubstwo człowieka oraz niszczycielski produkt cywilizacji, czyli wojna, to główne przyczyny odwiecznej waśni toczącej się na ziemi. Te dwa filmy to przykład ponurego, mrocznego kina, które nie tylko stanowi wyraz nieskrępowanej fantazji, ale jest również reakcją na naszą, całkowicie autentyczną rzeczywistość.