Historia kina spod znaku rekina

20 czerwca 1975 to historyczna data w dziedzinie kinematografii i horroru. Wtedy to właśnie na ekrany wszedł film ówcześnie młodego i mało znanego reżysera, Stevena Spielberga, pt. „Szczęki”.

Pomysł na scenariusz początkowo mógł się wydawać zbyt „normalny” jak na film grozy. Całkiem zwyczajna nadmorska miejscowość, zupełnie pospolita plaża, morze, a w nim ryby (czyli rekiny) - żadne tam fantastyczne stwory, duchy, zjawy czy demony. „Nuuuuda” można by westchnąć tuż przed seansem. Tymczasem film niespodziewanie zarobił kupę kasy (jako pierwszy przekroczył magiczną sumę 100 mln dolarów), a jego twórcę okrzyknięto geniuszem. Żarłoczne rekiny, niezbadana głębia, morska czeluść – kinomaniacy całego świata zaczęli spoglądać na dobrze znaną im przyrodę w zupełnie inny sposób. Bo najstraszniejsze w „Szczękach” było właśnie wysokie prawdopodobieństwo zdarzenia.
„Szczęki” miały też swoje kontynuacje. W 1978 roku nakręcono drugą ich część, za kamerą reżyserską stanął Jeannot Szwarc. Klimat filmu kojarzył się z pierwowzorem, jednak całość nie prezentowała się już tak genialnie i nowatorsko. Następne części to już znacznie marniejszy poziom. Mimo tego spadku formy, fani morskich filmów grozy nie mogą narzekać na brak urodzaju rekinów w kinematografii. Wielu reżyserów zmierzyło się już z rozpoczętym przez Spielberga tematem – oczywiście z różnym skutkiem.
Rekiny i seks
Widzowie, którzy lubują się w kinie klasy C, D, E albo F, na pewno nie nudziliby się na filmie pt. „Tintorera!”. Produkt to osobliwy, w 1978 roku stworzyli go Brytyjczycy wespół z Meksykanami, nie grzesząc przy tym talentem filmowym. To kinematograficzne dziwadło ma jednak swoje zalety – dużo tu nagości, ekspozycji damskich ciał, spacerowania po plaży w stroju Ewy, pocałunków, trójkątów miłosnych i melodyjnej muzyki disco. Sielankę przerywa rekin ludojad. Będzie gryzł I zabijał, nie zważywszy na krążący po piaszczystych plażach popęd seksualny. Cóż za okrutnik!
Sensacja z rekinem w tle
Przebierając w filmach ze starszej półki, w których główną role odegrał nieposkromiony żarłacz, można by jeszcze wspomnieć o „Ostatnim rekinie” produkcji włoskiej oraz „Grocie rekinów” i „Nocy wśród rekinów” reżysera Toniniego Ricciego (również Włocha). Ten ostatni, oprócz tego że opowiada o rekinach, reprezentuje także kino sensacyjne. Główny bohater, cwaniaczek i przystojniaczek w jednym, wchodzi w konflikt z gangsterami. Postanawia schronić się w Meksyku, gdzie pracuje jako łowca rekinów. Czy to dobry sposób na przetrwanie? Polemizowałabym.
Shark Attack - trylogia rekina
Od kina spod znaku rekina nie odżegnują się także współcześni twórcy filmowi. Powstała nawet współczesna trylogia z udziałem krwiożerczych ryb. Scenarzyści wszystkich części „Shark Attack” (1999, 2001, 2002) za każdym razem wykazywali się ułańską fantazją. A to groźnym oprawcą jest zmutowany rekin, który powstał podczas eksperymentów pewnego doktorka, albo okazuje się, że 20 tonowy Megadelon, który podobno wyginął 24 miliony lat temu, wciąż żyje i zabija… Pomysłów na fabułę opowiadającą o rekinie jest naprawdę wiele.
Wiele wariantów jednego rekina
Chociaż należy przyznać, że jednym z dziwniejszych pomysłów na wykorzystanie motywu morskiego drapieżnika wykazali się Declan O’Brien i Mike MacLean, którzy skrzyżowali żarłacza z… ośmiornicą. Taki właśnie stwór, w filmie o wdzięcznym tytule „Sharktopus”, miał być tajną bronią marynarki wojennej i ochraniać mieszkańców wybrzeża przed somalijskimi piratami. Scenarzysta tegoż dziwoląga miał już na swoim koncie różne, kinematograficzne wybryki. Napisał na przykład scenariusz do osobliwego horroru pt. „Dinokrokodyl kontra Supergator”. Nic więcej nie trzeba dodawać.

Współczesne rekiny nie mają już zdolności straszenia, będąc całkiem zwyczajne – by być odpowiednio żarłocznymi, muszą ulec mutacji. Czasem dzieje się to za sprawą kolizji statków kosmicznych i gruzów, które w jej wyniku spadają do morza („Rekiny grozy”), częściej jednak do upgradeowania żarłaczy przyczyniają się ludzie, tak jak w przypadku „Blue Demon”. Tutaj to rekiny mają być militarnym wsparciem przeciwko terroryzmowi. Niektóre produkcje z rekinem w tle zakładają całkiem zwyczajne, sztampowe scenariusze, gdzie drapieżcy najnormalniej w świecie atakują plażę i młodzież na wakacjach („Krwiożercze szczęki”), czasem jednak wybierają bardziej niestandardowe miejsca na swoje łowy („Rekin w Wenecji”). W tym ostatnim filmie rekin grasuje w kanałach najbardziej romantycznego miasta w Europie.
Współczesne Szczęki?
Choć niejednokrotnie można mieć trudność z klasyfikacją gatunkową filmów o rekinach (horror to czy komedia?), powstawały w tej dziedzinie produkty mające większe ambicje. Przykładem na taki stan rzeczy miała być „Piekielna głębia” w reżyserii Renny’ego Harllina („Szklana pułapka 2”, „Długi pocałunek na dobranoc”, „Egzorcysta: Początek”). Film reklamowano jako współczesne „Szczęki” i tak jak przystało no nowoczesną wersję staroci, dokonano tu niemałego liftingu w sposobie opowiadania historii. Rzecz dzieje się nie na plaży, a na stacji badawczej, żarłacze są nieco zmutowane – szybsze, większe, energiczniejsze, natomiast napięcie budowane „po cichu” zastąpiono efektami specjalnymi.
Głębia w trójwynmiarowej jakości Obecnie wielkie możliwości w dziedzinie kina grozy daje technologia 3D. Tajemnicza głębia, którą zamieszkują potwory, nie może wyglądać bardziej przerażająco, niż przy pomocy tej najnowszej zdobyczy techniki. Dobrze zdawał sobie z tego sprawę francuski reżyser Alexandre Aja, gdy przystąpił do kręcenia filmu „Pirania 3D”. Wcześniejsze jego dokonania w dziedzinie horroru pozwoliły oczekiwać od nowej produkcji, widowiska naprawdę strasznego. Wszak „Wzgórza mają oczy” czy „Blady strach” zyskały sobie liczną grupę fanów. W „Piranii” może i nie było rekinów, aczkolwiek były ryby, i to także drapieżne… I głodne.

Jak przystało na tych osobliwych bohaterów w roli głównej, krew bryzga tu na prawo i lewo, wręcz perwersyjnie, co przyniosło nieukrywaną przyjemność wielu wielbicielom filmowych, krwawych jatek. Aja w tej dziedzinie jest przecież mistrzem.
Rok po „Piranii” znowu przyszedł czas na żarłacze. Właśnie wchodzi do kin film w reżyserii Davida R. Ellisa („Oszukać przeznaczenie 2”, „Komórka”, „Asylum”) pt. „Noc rekinów 3D”.
Przeczytaj także: Konkurs z okazji polskiej premiery "Nocy rekinów 3D" »Tym razem morskie drapieżniki zakłócą spokój grupce przyjaciół, którzy wybrali się na wspólny weekend do położonego nad zatoką domku letniskowego.
Czego możemy się spodziewać po tej historii? Ano atrakcyjnych dziewczyn w bikini, krwi, strachu, zgrzytania zębów i ... nowych technologii. Kwintesencja współczesnego kina rozrywkowego.